Plaagdieren

Vogels:
Kauwen en kraaien zijn echte zwarte veelvraten en kunnen behoorlijk huishouden op de tuin. Zowel de vers geplante zaailingen van veel bonen soorten, als ook later de peulen hiervan zijn een gewilde prooi voor deze vogels. En niet te vergeten de vruchten van diverse fruitbomen.
Duiven zijn berucht om de schade die ze aan kunnen brengen aan koolplanten, die ze het liefst helemaal kaal vreten.
De meest efficiënte manier om je gewas tegen deze vogels te beschermen is het plaatsen van netten!
Een andere oplossing is het plaatsen van een vogelverschrikker, maar omdat kraaien behoorlijk intelligent zijn hebben die snel door dat er geen echt mens staat en komen snel weer terug.

Ook een roofvogel vlieger werkt niet, ook daarvan hebben de vogels snel door dat het nep is. Ik zag op één van de tuinen de kraaien recht onder zo’n vlieger op de grond zoeken naar eten. Die vlieger was dan ook snel weer weg.

---

Slakken:

Natuurlijke bestrijding

✅ Koffiedik of eierschalen – Strooi dit rondom je planten; slakken houden niet van de scherpe randjes en cafeïne.
✅ Koperstrip of koperdraad – Slakken krijgen een kleine schok als ze erover kruipen. Dit werkt goed rond plantenbakken of potten.
✅ Zaagsel of schelpen – Droge, ruwe oppervlakken schrikken slakken af.

Biologische methoden

🌿 Nematoden (aaltjes) – Dit zijn microscopische diertjes die de slakken van binnenuit doden. Ze zijn 100% natuurlijk en veilig voor andere dieren. Deze zijn te bestellen bij tuincentra of op internet.
🦆 Kippen of eenden – Vooral Indische loopeenden zijn geweldige slakkenjagers! Maar helaas is dat geen optie op de volkstuin, maar misschien is dit thuis in de tuin wel toepasbaar.

Mechanische oplossingen

🛑 Slakkenbarrières – Zet bijvoorbeeld een bloempot zonder bodem om je plant, of zet je planten in een verhoogde bak met scherpe randen.
⚠️ Slakkenvallen – Vul een bakje met bier of zoet sap, de slakken kruipen erin en verdrinken.
⚠️ Een plank – Even eenvoudig als doeltreffend: leg een plank (of iets anders plats) op een plaats waar veel slakken zitten. Zorg voor een smalle ruimte eronder, dan zullen de slakken, na een nacht foerageren, op zoek naar een schuilplaats voor de dag er onder kruipen. Dan kan je ’s morgens simpelweg de plank omdraaien en de slakken oppakken en elders neer zetten.

Wat liever niet?

🚫 Zout strooien – Dit doodt slakken, maar kan je bodem ook schaden.
🚫 Chemische slakkenkorrels – Deze zijn giftig voor egels, vogels en huisdieren. Gebruik liever biologische slakkenkorrels met ijzerfosfaat.

---

Rupsen:

1. Handmatig verwijderen

• Controleer je planten dagelijks op rupsen en eitjes (vooral aan de onderkant van bladeren).
• Pluk de rupsen met de hand en verwijder ze uit de tuin. Je kunt ze verplaatsen naar een plek waar ze geen schade aanrichten of aan vogels voeren.

2. Natuurlijke vijanden aantrekken

• Vogels: Hang nestkastjes op of zet een vogelbad neer om vogels aan te trekken die rupsen eten.
• Lieveheersbeestjes en sluipwespen: Deze insecten voeden zich met rupseneitjes en jonge rupsen. Je kunt ze lokken met bloemen zoals goudsbloemen, dille en koriander.

3. Planten ter afschrikking

Sommige planten houden rupsen en hun vlinders op afstand:

• Afrikaantjes en goudsbloemen werken als natuurlijke insectenwerende planten.
• Tijm, rozemarijn en munt hebben een geur die rupsen niet prettig vinden.

4. Fysieke barrières

• Insectengaas of vliesdoek over je gewassen voorkomt dat vlinders hun eitjes op de bladeren leggen.
• Rupsenkragen rond jonge planten beschermen de stengels tegen bodemrupsen.

5. Biologische bestrijdingsmiddelen

• Bacillus thuringiensis (BT): Een biologische bacterie die specifiek rupsen aantast, maar veilig is voor andere insecten, bijen en mensen.
• Neemolie (een plantaardige olie die wordt gemaakt van de pitten en vruchten van de Aziatische Neemboom): Werkt als een natuurlijk insecticide en verstoort de groei van rupsen.
• Koffiedik of eierschalen rond planten kunnen helpen om rupsen te weren.

Een combinatie van deze methodes werkt vaak het beste.

---

Luizen:

🚫 1. Weg met mieren

Mieren ‘melken’ luizen voor hun honingdauw en daarom beschermen ze die tegen natuurlijke vijanden. Als je mieren weghaalt (bijv. met koffiedik of kaneel op mierensporen), help je de luizenpopulatie verminderen.

🐜 2. Natuurlijke vijanden aantrekken

Lieveheersbeestjes eten graag bladluizen (een larve kan er wel 600 eten!).

Gaasvliegen, zweefvliegen en oorwormen zijn ook natuurlijke bestrijders.

Plant bloemen zoals goudsbloem, dille, venkel, Oost-Indische kers en korenbloem om deze helpers aan te trekken.

🌿 3. Afschrikken met planten

Sommige planten houden luizen op afstand:
Lavendel en munt – sterke geur helpt om luizen te weren.

Knoflook, ui en bieslook – tussen je andere planten zetten.

🌶️ 4. Huismiddeltjes

Knoflook- of brandnetelthee:
Laat een paar teentjes knoflook trekken in warm water, afkoelen, zeven en op de planten sprayen.
Brandnetelgier werkt ook goed (en is tegelijk voeding!).

Zelfgemaakte spray met zeep:
Meng 1 liter water + 1 eetlepel zachte groene zeep (of afwasmiddel zonder parfum) + eventueel een beetje olie (zoals zonnebloemolie).
Spray op de luizen (onderkant van bladeren niet vergeten). Niet doen in volle zon, want dan kunnen de bladeren verbranden.

⏱️ 5. Snel ingrijpen
Zie je beginnende luizen? Pluk of knijp de eerste aangetaste toppen weg voordat ze een plaag worden.

---

Veenmollen:
Veenmollen kunnen veel schade aanrichten in de moestuin door hun gangen te graven en wortels van planten te beschadigen. Hier zijn enkele effectieve manieren om ze te bestrijden en te voorkomen:

1. Natuurlijke vijanden inzetten

🦉 Egels, vogels, en kikkers – Moedig deze dieren aan in je tuin door schuilplaatsen te creëren.
🐔 Kippen – Als je kippen hebt, laat ze af en toe scharrelen in de moestuin; ze eten veenmollen graag op.

2. Bodembeheer en preventie

🌱 Goed omspitten in het voorjaar en najaar – Dit verstoort hun nesten en maakt ze kwetsbaar voor vogels.
🌼 Sterk geurende planten zoals goudsbloemen en knoflook – Veenmollen houden niet van sterke geuren en kunnen hierdoor wegblijven.
🌾 Veenmollen vermijden losse, vochtige grond – Overweeg mulchen met grof materiaal zoals stro of houtsnippers.

3. Vallen en handmatige bestrijding

🔦 Veenmollen vangen in de schemering – Ze zijn ’s avonds actief. Zoek naar vers gegraven tunnels en graaf ze uit met een schop.
📦 Val plaatsen – Graaf een pot of glazen pot in de grond en plaats een lokaas zoals een stukje wortel of aardappel erin. De veenmollen vallen erin en kunnen niet meer ontsnappen.

4. Biologische bestrijding

🦠 Nematoden (aaltjes) – Deze microscopische diertjes parasiteren op de veenmollen en doden ze.
🐞 Roofinsecten zoals loopkevers – Zorg voor een biodiverse tuin om deze natuurlijke vijanden aan te trekken.

---

Uienvlieg:
De uienvlieg is een veelvoorkomende plaag in de moestuin die schade kan veroorzaken aan uien, prei, sjalotten en knoflook. Hier zijn een aantal effectieve maatregelen die je kunt nemen om de uienvlieg te bestrijden en te voorkomen:

🪴 Preventieve maatregelen

1. Vruchtwisseling
   • Zet uien elk jaar op een andere plek in je moestuin (minstens 3 jaar niet op dezelfde plek).
   • Dit voorkomt dat larven die overwinteren in de grond, direct weer toegang krijgen tot jonge planten.
2. Vroege teelt en oogst
   • Zaai of plant uien zo vroeg mogelijk in het voorjaar.
   • Vroege uien zijn vaak oogstklaar voordat de grootste uienvliegactiviteit begint (meestal mei-juni).
3. Fijnmazig insectengaas of vliesdoek (verkrijgbaar in de tuinwinkel)
   • Bedek uienbedden met insectengaas om te voorkomen dat de vlieg haar eitjes legt bij de planten.
   • Zorg dat het gaas strak op de grond ligt of goed is afgedicht aan de randen.
4. Sterke geuren gebruiken
   • Plant wortels naast uien (wisselteelt of combinatieteelt): de geur van wortels maskeert de uiengeur en omgekeerd – dit werkt ook tegen de wortelvlieg.
   • Zet kruiden zoals munt, tijm of rozemarijn in de buurt – hun geur kan verwarrend werken voor de uienvlieg.

---

🐛 Bestrijding bij aantasting

1. Aantastingen verwijderen
   • Trek direct aangetaste uien uit de grond (herkenbaar aan geelverkleuring, groeistilstand of zachte bollen).
   • Gooi deze niet op de composthoop, maar voer ze af met het GFT of verbrand ze indien mogelijk.
2. Nematoden (aaltjes) inzetten (biologisch)
   • Aaltjes van het type Steinernema feltiae kunnen effectief zijn tegen larven van de uienvlieg.
   • Ze zijn online of bij tuincentra verkrijgbaar en worden met water over de grond verspreid.
3. Bodem bedekken met mulch of stro
   • Dit bemoeilijkt de toegang tot de grond voor de uienvlieg om haar eitjes te leggen.
   • Let op dat dit niet te nat blijft, want dat trekt andere problemen aan.

---

🔄 Tijdstip en cyclus van de uienvlieg

De uienvlieg heeft meerdere generaties per jaar:

• 1e generatie: eieren in mei
• 2e generatie: rond juli
• 3e generatie (soms): eind augustus/september

Insectengaas is vooral belangrijk tot begin juli, daarna is de grootste schade meestal achter de rug.

---

Mollen:
Mollen in de moestuin kunnen frustrerend zijn: ze eten je planten niet op, maar hun gangen verplaatsen wortels, maken de grond instabiel, en verstoren zaaibedden. Gelukkig zijn er verschillende manieren om mollen te verjagen of voorkomen, zonder ze te doden (als je dat liever niet doet).

🚫 Wat je kunt doen tegen mollen

1. Grond onaantrekkelijk maken

• Mollengaas (vooral bij verhoogde bedden of nieuwe tuinen):
  • Leg fijnmazig staalgaas (met mazen van max. 1 cm) horizontaal onder het bed, ±40 cm diep.
  • Of: plaats verticaal mollengaas rond het bed, 60 cm diep, 10 cm boven de grond.
• Trillende of rammelende voorwerpen:
  • Plaats flessen met open hals in de grond (de wind veroorzaakt trillingen).
  • Of gebruik een mollentriller (op zonne-energie): geeft lage tonen die ze storend vinden. (prijs rond de € 25)

2. Sterke geuren gebruiken (afschrikkend, tijdelijk)

• Stop in actieve gangen:
  • Kattenmest, knoflook, mottenballen of buttermilk (zure melk).
  • Gebruik geurige planten zoals keizerskroon, daslook of kruisbladwolfsmelk.
  • Ook zijn er kant en klare producten die werken op basis van geur: b.v. Mollen-Weg geurzakjes van BSI

3. Leefgebied onaantrekkelijk maken

• Mollen houden van vochtige, rustige, wormrijke grond:
  • Maak grond iets droger (verminder compost, verbeter afwatering).
  • Gebruik vaste paden en trappen op plekken waar ze vaak komen.
  • Trilling of geluid (loopplanken, kiezels) helpt ook wat.

---

☠️ Bestrijden? (Niet aanbevolen, alleen als andere zaken niet helpen)

• Mollenklemmen zijn effectief, maar je moet ze goed plaatsen (en regelmatig controleren).
• In Nederland en België is vergif verboden, en ook levend vangen en verplaatsen mag niet zomaar.

---

✅ Samengevat: beste natuurlijke aanpak

Maatregel	Effectiviteit	Dier-/milieuvriendelijk
Mollengaas	★★★★☆	✅
Trillers/flessen	★★★☆☆	✅
Geurafweer (knoflook etc.)	★★☆☆☆	✅
Keizerskroon planten	★★☆☆☆	✅
Mollenklemmen	★★★★☆	❌

---

Terug

Heeft jij nog tips voor deze pagina, bij voorbeeld welke andere plaagdieren jou het bloed onder de nagels vandaan halen? Suggestie zijn hartelijk welkom, en die kan je kwijt op onderstaand formulier.